Historia Szkoły Podstawowej w Podczerwonem
Szkoła filialna w Podczerwonem została założona 1.09. 1889r. na mocy orzeczenia Wysokiej Rady Szkolnej Krajowej z dn. 17.09.1889r. Przedtem w miejscowości nie istniał żaden zakład wychowawczy o charakterze publicznym, a niektórzy swoje dzieci umieszczali w Czarnym Dunajcu, gdzie szkoła już dawno istniała. Nauczaniem w ostatnich latach przed założeniem szkoły w Podczerwonem zajmowały się siostry służebniczki. Te, mając na oku swoją osobistą, materialną stronę życia, używały wszelkich sposobów, aby lud w Podczerwonem był przeciw założeniu szkoły.
Pomimo tych niedorzeczności i dzięki energii i prawdziwej życzliwości dla oświaty ludu prezesa okręgowej Rady Szkolnej Jaśnie Wielmożnego Orobkiewicza, starosty nowotarskiego, oraz inspektora szkolnego okręgowego wielmożnego Aleksandra Duchowicza, oświata w Podczerwonem zaczęła pomyślnie się rozwijać.
Na pomieszczenie szkolne wynajęto izbę w domu drewnianym u gospodarza Jana Szafarskiego, lecz pan nauczyciel z powodu, iż lokal nie odpowiadał przepisom sanitarnym, sam wynajął odpowiedniejszy u Ludwika Iwana, złożony z głównej sali i pomieszczenia do przechowywania przyborów szkolnych. Mieszkanie dla nauczyciela wynajęto w domu Jana Kowalczyka. Przewodniczącym Rady Szkolnej wybrano Jana Leję Gantabę. Pierwszym nauczycielem był Szymon Olas, który opuścił swą posadę w 1890r., a na jego miejsce nowotarska Okręgowa Rada Szkolna zamianowała p. Ludwika Rogulskiego. W tym też roku rozpoczęła pracę nauczycielka robót ręcznych p. Józefa Rogulska, religii zaś uczył wikariusz z Czarnego Dunajca ST. Batkowski. Nauka była podzielona na dzienną /85 dzieci/ i naukę uzupełniającą / analfabeci-35/. Warunki do nauki były bardzo trudne, brak oświetlenia, mała klasa, częste przeprowadzki.
Wreszcie w 1892 r. Rada Gminna postanowiła zakupić plac pod budowę szkoły i przeznaczono na ten cel kwotę 1200 zł spłacane w 4 ratach po 300 zł, za które to pieniądze Wacław Jarosz zobowiązał się wykonać wszelkie roboty. Gmina zaś zobowiązała się dostarczyć materiał i bezpłatnie posyłać ludzi do robót pomocniczych. Dnia 25 maja tegoż roku odwiedził szkołę Wielmożny Aleksander Duchowicz – Okręgowy Inspektor Szkół Ludowych, który udał się następnie na zakupiony plac pod nową szkołę.
Budowę rozpoczęto 9.06.1892r. z wielką niechęcią i narzekaniami ze strony niektórych mieszkańców wioski. W tym też roku szkoła została przeistoczona z filialnej na etatową i nauczycielowi tu pracującemu, prócz pomieszczenia, przyznano płacę w wysokości 300 zł. Nauka była dalej podzielona na codzienną i uzupełniającą.
Dnia 11.09.1893 r. rozpoczęto naukę w nowym budynku z urządzeniami sanitarnymi. W 1910 r. założono przy szkole wypożyczalnię książek w liczbie 40 egzemplarzy.
W czasie pierwszej wojny światowej tutejsza szkoła istnieje, jednak z powodu niskiej frekwencji czasowo nauka zostaje zawieszona.
Po zakończeniu wojny naukę kontynuowano, a w 1918r. obowiązki szkolne przejął p. Ruszczak, który dokonał remontu szkoły, albowiem w czasie wojny popadła w zaniedbanie.
Rok 1926 był dla szkoły pomyślny, gdyż gmina sprawiła 16 ławek zrobionych wg planu. Sala szkolna otrzymała nowe przybory odpowiadające nowoczesnym wymaganiom. Osadzono w ławkach kałamarze /30sztuk/, zaś na wiosnę w czasie święta sadzenia drzewek, dzieci obsadziły część ogrodu.
Następne lata są podobne do poprzednich. 17 lipca nasz zakątek witał p. Prezydenta I. Mościckiego przejeżdżającego z Jabłonki do Nowego Targu.
Rok 1932/33 frekwencja dobra. Dzieci uczęszczają bardzo chętnie. Działa 3 razy w tygodniu świetlica.
W roku 1933/34 w szkole zaszły pewne zmiany. Poziom organizacyjny szkoły został podniesiony do stopnia drugiej klasy szkoły przez włączenie przysiółka Koniówka. Przydzielone zostały dwie siły nauczycielskie: p. ST. Krzakowski- kierownik i p. Maria Lgocka – nauczycielka kontraktowa. Szkoła liczyła 142 uczniów. 11 listopada 1933 r. odbył się uroczysty poranek z okazji 15 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę, zaś 1934 r. urządzono choinkę dla dzieci.
Rok 1934/35 to rok pełen niespodzianek. Wieś nawiedza duża powódź, a ponadto 24 marca 1934 r. odczuto wielki wstrząs połączony z podziemnym grzmotem trwającym 15 sek.. W tym też roku szkolnym dnia 12 maja 1935 r. zmarł Wódz Narodu J. Piłsudski . Dzieci szkolne uczciły to chwilą ciszy i założeniem opaski na rękaw.
Organizacja szkoły zostaje obniżona do stopnia pierwszego, gdyż Koniówkę przydzielono do Chochołowa.
W latach następnych dokonano remontu szkoły. Zostaje wymalowana, wstawiono nowy piec, podłogi, tablice, stoły szafy. Władze szkolne dały drugi etat. Wynajęto salę u J. Jarończyka.
W okresie drugiej wojny światowej nauka w szkole zostaje zawieszona.
W latach 1947/52 w budynku Straży Pożarnej dobudowano piętro z pomieszczeniami na sale lekcyjne.
W latach 60-tych nastąpił remont szkoły. Podczas renowacji podłogi odnaleziono dokumenty sprzed 50 lat opisujące, w jakich warunkach i przez kogo był budowany budynek szkolny. Dokument ten został umieszczony z powrotem pod podłogą.
W latach 70-tych poczyniono starania o grunt pod budowę nowej szkoły. Plac został wydzielony i rozpoczęto budowę obiektu. Młodzież szkolna i mieszkańcy wykonywali prace w ramach tzw. czynu społecznego.
Lata 80-te. Budowa ciągnie się już prawie 10 lat i wreszcie 16 lutego 1987 roku następuje uroczyste otwarcie nowej szkoły. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności z pomocą przyszły Krakowskie Zakłady Farmaceutyczne ,, Polfa’’, które poszukiwały lokalu na wypoczynek dla dzieci i zaoferowały pomoc w wyposażeniu szkoły i budowie sali gimnastycznej. Nowy, wzniesiony w korzystnym miejscu, otoczony boiskami i rozległym trawnikiem budynek służy do dziś nie tylko dzieciom z Podczerwonego i Koniówki, ale też użyczał swych wnętrz młodzieży przybywającej na letni wypoczynek z różnych zakątków Polski.
(Na podstawie kronik szkolnych opracowała Janina Fudala)
